Czy człowiek rodzi się z „czystą kartą”?
Istnieje pogląd, że nowo narodzony człowiek jest niczym czysta, gotowa do zapisania kartka papieru. To, jaki będzie w przyszłości, może być tym samym dowolnie modyfikowane. Ukształtują go wychowanie oraz zdobyte doświadczenia. Również przeżyte traumy pozostawią głębokie piętno, które zostanie z nim do końca życia. Jednak czy na pewno człowiek to początkowo jedynie wydmuszka, którą należy określić? Czy jego charakter nie został ukształtowany już w łonie matki? Czy przychodzi na świat jako kompletnie pusta „carte blanche”?
Kształtowanie się ludzkiej psychiki to bardzo skomplikowany proces. Zachodzące w nim zmiany, wpływ środowiska oraz wychowanie mają istotny wpływ na to, jak będzie wyglądało jego przyszłe życie. Wynika z tego zatem, że to właśnie czynniki, z którymi zetknie się człowiek podczas dorastania, definiują to kim jest. Trafna wydaje się więc teza o czystej karcie, z którą każdy z nas się rodzi. Nic bardziej mylnego. Okazuje się, że przychodząc na świat, każdy człowiek posiada określony zestaw cech i predyspozycji. Od początku zatem jesteśmy określeni.
Osobowość to bardzo ogólna nazwa dla całokształtu osoby człowieka. Składają się na nią temperament oraz charakter. To właśnie ten pierwszy określa nas od samego początku.
Temperament odnosi się do podstawowych cech, które wykazujemy już w wieku niemowlęcym oraz wczesnym dzieciństwie. Są one wrodzone oraz zapisane w genach. Dostaliśmy je bowiem od naszych rodziców. Zaliczają się do nich, np. wrażliwość na bodźce, skłonności do analizowania, żywiołowość, aktywność oraz wytrzymałość. Również typy osobowości takie jak intro- czy ekstrawertyzm są w gruncie rzeczy wrodzone.
Po rodzicach możemy dziedziczyć również konkretne predyspozycje. Tak zwany talent to nic innego, jak zapisane w genach zdolności, które przy odpowiedniej pracy, mają szansę być rozwijane. Od dziecka pięknie malowałeś? A może dobrze szło ci w sportach? Możliwe że jest to zasługa twoich genów.
Temperament, choć wrodzony, można nad nim pracować. Zmiany zwykle jednak są niewielkie, przez co zostaje on praktycznie taki sam przez całe nasze życie.
Inaczej sprawa wygląda, jeżeli przyjrzymy się drugiej składowej osobowości człowieka. Charakter to zbiór cech, które zostały wykształcone pod wpływem wychowania oraz środowiska. To właśnie ta część jest dowolnie modyfikowana w czasie życia człowieka. Cechy, które świadczą o charakterze, to wyuczone wzory zachowań oraz postaw. Może być to na przykład punktualność, sumienność lub uprzejmość. Ich występowanie zależy głównie od wychowania oraz modelu rodziny, który reprezentują opiekunowie dziecka. Zatem ta sfera jest istotnie podatna na wpływy i może się zmieniać.
Temperament, z którym się rodzimy, zapisany jest w genach. Nie jesteśmy zatem w stanie zmienić swojej wrażliwości czy żywiołowości. Procentowy wpływ naszego charakteru oraz cech wrodzonych na całokształt osobowości nie jest jednak znany. Oczywistym wydaje się natomiast fakt, że jeszcze w łonie matki, oprócz niezapisanych kart księgi, zyskujemy określoną okładkę.